Kedi Bakımı

Kedi bakımı ve sizin üzerinize yükleyeceği sorumlulukları iyice bir araştırmadan kedi sahiplenmektense önce bir veteriner hekimden kedi bakımı, beslenmesi, aylık/yıllık masrafı, ihtiyaçları ve kedi hastalıkları konusunda bilgi almanızı öneririz.

Kedilerde sağlık

Kedi bakımı yaparken sağlığının yerinde olduğundan emin olmak için haftalık ‘kontrol rutini’ oluşturmanız herhangi bir sağlık sorununu erkenden fark etmek, normalde gözden kaçacak sorunları tespit etmek ve derhal önlem almak için fayda sağlayacaktır. Yapmanız gereken şey birkaç dakikadan uzun sürmeyecektir. Bunlar:

• Tüylerini tararken herhangi bir yara-bere ve pire olup olmadığına bakmak
• Günlük tükettiği yemek ve su miktarını takip etmek
• Kediniz ev kedisi ise idrar ve dışkısını kontrol etmek
• Kedinizin genel davranış ve dış görünüşünde herhangi bir değişiklik olup olmadığına dikkat etmek

Yavru kedi bakımı konusunda ise dikkat etmeniz gereken nokta onu küçük yaşlardan itibaren bir rutine alıştırmanız. Bu rutini oluşturmuş olmanız kediniz ve sizin için en idealidir. Genel sağlık kontrolü yaparken rutin olarak kontrol etmeniz gerekenler:

Ağız ve dişler: Dişlerde tartar olmamalı ve damaklar pembe olmalıdır.
Gözler: Akıntı ve kızarıklık olmamalıdır. Göz rahatsızlıkları tedavi edilmezse hızla kötüye gidebilir. 48 saatten uzun süren durumlarda iyileşme olmazsa kendiliğinden geçmesini beklemek yerine veteriner hekiminizden randevu alarak yaşayacağınız daha büyük bir sorunun önüne geçebilirsiniz. Sorunun ne olduğunu tahmin etmeye çalışmak veya kendiliğinden geçmesini beklemek, durum ciddiyse çok değerli olabilecek zamanın kaybına neden olur.
Kulaklar: Dış kulaktaki kulak kirleri zeytinyağında nemlendirilmiş pamukla temizlenebilir. Kulakları kötü kokarsa ve kirli akıntı yoğunsa hekiminizden randevu almalısınız.
Cilt: Ciltte bölge bölge tüy dökülmesi ya da yaraların varlığına dikkat etmek gerekir. Cilt sorunlarının erken tedavisi rahatsızlığın iyileşme hızı ve kronik bir hal almaması için çok önemlidir.
Pençeler: Çok uzun ve kırık olmamalıdır, uzunsa kedi makası kullanarak biraz kısaltabilirsiniz.

Kedilerde beslenme

Kediler etobur olarak bilinir yani et, balık, tavuk gibi hayati besin kaynaklarına bağlı yaşamlarını sürdürürler. Bununla birlikte dışarı çıktıklarında sık olarak çim yerler. Bu kedilerde sindirime yardımcı olur. Kediler kendilerini yalayarak temizlerken midede biriken tüy yumaklarını çim yedikten sonra kusarak atar ve rahatlamış olurlar.

İyi kalitede ve içeriği özenle hazırlanmış güvenilir mama markalarını tercih ediniz. Mama miktarı ve sıklığı kedinizin yaş, kilo ve sağlık durumu göre değişkenlik göstermektedir. Bunları göz önünde bulundurarak bir beslenme rutini oluşturmanız ilerde ortaya çıkabilecek beslenmeden kaynaklanan olası rahatsızlıkların önüne geçmede büyük önem taşır. Mama kutusunun/paketinin üzerinde kedinizin yaşına ve kilosuna uygun beslenme miktarlarına göz atarak kedinize fazla ya da az miktarda mama vermemeye dikkat etmelisiniz.

Yavru/yetişkin kedinize süt vermek isterseniz onlar için özel olarak hazırlanmış kedi sütü alabilirsiniz. İnek sütü bazı kedilerde, özellikle Siamese cinsi kedilerde, laktozu sindirmediklerinden dolayı ishale yol açar.

Bununla birlikte kuru mama ile beslenen kedilere her zaman bol miktarda temiz içme suyu vermelisiniz.

Bununla birlikte kuru mama ile beslenen kedilere her zaman bol miktarda temiz içme suyu vermelisiniz.

Mama değişikliği yapmanız gerektiği durumlarda, 5-7 günlük bir dönemde, yeni mama onun tek maması oluncaya kadar kedinizin alışmış olduğu mamanın miktarını azaltırken yeni tanıştıracağınız mama miktarını artırarak mamaları karıştırıp bu süre sonunda kademeli olarak yeni mamaya geçmiş olacaksınız.

Kedinizin ihtiyaç duyduğu gerekli tüm besinleri, vitamin ve mineralleri doğru oranlarda içeren kuru mama, poşet mama ya da konserve mamaları satın almak sizin için pratik olacaktır.

Tüm kedi mamaları aynı değildir, özellikle bazı mamalar çeşitli hastalıkların oluşumunu ve ilerlemesini önlemek için hazırlanmıştır. Kedinize hangi mamayı, ne kadar ve ne sıklıkla vermeniz gerektiği ve ideal kilosunun nasıl korunması gerektiği hakkında bilmek istediklerinizi veteriner hekiminize sorabilirsiniz.

Kedi bakımında beslenme kuralları

• Her gün aynı saatte ve aynı yerde besleyin.
• Kedinizi yemek yerken rahatsız etmeyin.
• Kediler yemeklerini yavaş yediklerinden en az bir saat kadar süre verin.
• Ani diyet değişiklikleri yapmayın.
• Asla baharatlı yiyecek vermeyin.
• Kedinize ‘tehlikeli veya zehirli gıdalar‘ı vermeyin.
• Tavuk kemikleri veya balık kılçıklarını iyice ayıklamadan vermeyin.
• Yetişkin kedilerin genelde günde iki kez beslenmesi gerekir.
• Hazır mama vermeyecekseniz iyice pişmiş olduğundan emin olun.
• Yaş mama paketi açıldığında çabucak bozulacağından buzdolabında ağzı kapalı bir şekilde muhafaza edilmeli ve 24 saat içinde tüketilmelidir.
• Her gün taze ve temiz su verilmelidir.

Kedilerde üreme

Her yıl plansız ve istenmeyen üreme sonucu doğan çok fazla sayıda yavru kedi yaşam mücadelesi veriyor ya da hayati risk altında kalıyor.

Bu plansız gerçekleşen üremelere/doğumlara ek olarak kedinizi çiftleştirmek isterseniz doğacak yavrulara bakıp bakamayacağınızdan iyice emin olmadan veya onlara güvenli ve huzurlu bir yuva ayarlamadan harekete geçmeyin.

Bakımını ve sorumluluğunu üstelenemeyeceğiniz yavru kedilerin doğmasının önüne geçmek için gerekli tedbirleri almalısınız. Eğer kedinizin-erkek ya da dişi-üremesini istemiyorsanız onları en erken 5-6 aylık olduklarından itibaren veteriner hekiminiz tarafından yapılacak cerrahi bir müdahale ile kısırlaştırmalısınız.

Kedilerde çiftleşme

Yavru kediler, cinsel olgunluğa 5-6 aylıkken ulaşırlar fakat onları 12 aylıktan önce çiftleştirmek makul bir davranış değildir. Dişi kediler ortalama olarak yılda 3 kere kızgınlık dönemine girerler.

Dişi yavruyu yetişkin kedi olduğunda çiftleştirecekseniz ve bu nedenle kısırlaştırmak istemiyorsanız kızgınlığı durdurmak için hekiminiz onlara uygun bir ilaç verebilir.

Dişi kedilerde kızgınlık dönemi genellikle 5-6 aylıkken başlar ve kızgınlık döneminde sık sık yüksek sesle miyavlar, başlarını buldukları her yere sürter, yerlerde yuvarlanarak kıvranma benzeri hareketlerde bulunurlar.

Kedilerde gebelik

Gebelik süresi türlere göre değişiklik gösterse de evcil kedilerin gebelik süresi ortalama 9 haftadır. Kedilerde, gebeliğe bağlı kilo artışı gebeliklerinin son aşamasında daha belirgindir.

Kedinize, gebelik dönemini kolay geçirmeleri için dikkatli davranıp uygun bir ortam hazırlamalısınız. Gebe kedinin günlük tüketmesi gereken yemek miktarı zamanla artırılmalı. Veteriner hekiminiz genel kontrol amacıyla kediniz gebe kaldıktan 4 hafta sonra ve doğumdan 1 hafta kadar önce onu muayene edebilir.

Kedilerde farklı erkeklerle çiftleşme sonucu oluşan gebelikten doğan yavrulara da yaygın olarak rastlanmaktadır.

Kedilerde doğum

Kediler yılda ortalama 3 kez doğum yapabilir ve bir batında doğan yavru sayısı genellikle 4-6 arasında değişebilir. 

Kediniz doğum yapmak için sessiz sakin bir köşeye ihtiyaç duyacaktır. Bunun için gözlerden uzak bir yere yatak yapmak doğum öncesi alışkanlık kazanması açısından mantıklı olacaktır. Kediler, normalde insanların yardımına ihtiyaç duymadan doğum yapabilirler fakat anne kedinin problem yaşayabilme ihtimalini göz önünde bulundurarak ara sıra yoklamakta fayda vardır. Ters giden bir durumla karşılaşırsanız veteriner hekiminizin müdahalesine ihtiyaç duyabilirsiniz, beklemeden hemen iletişime geçin.

Doğum gerçekleştikten sonra anne kedi yavrularını boyunlarından tutarak daha sessiz bir yere taşıyabilir, onları rahatsız etmemeye özen göstermelisiniz. Ana kraliçe doğumdan sonraki ilk haftalarda yavruların tüm bakım ve temizliğini üstlenecektir.

Yavru kediler gözleri kapalı doğar ve gözlerini açmaları birkaç gün sürebilir. Yavru kediler doğar doğmaz süt emmeye başlar ve ilk günlerde meme emmek bağışıklığını geliştirmesine yardımcı olan kolostrumu almak için çok önemlidir. Yavru kedilerin büyüme ve gelişmesi için annesinin davranışlarını izlemesi de önemlidir.

Dikkat etmeniz gereken bir konu da anne kedide meme yangısı olup olmadığını kontrol etmektir. Meme yangısında enfeksiyondan dolayı kızarıklık ve şişlik olur bunun sonucu olarak yavru kedi iyi beslenemez ve sürekli miyavlar. Böyle bir durumla karşılaştığınızda vakit kaybetmeden veteriner hekiminizden yardım almalısınız.

Yaşlı kedi bakımı ve öneriler

Köpeklerle kıyaslandığında kedilerin yaşlandığını gösteren işaretler daha az belirgindir ve anlamak pek de kolay değildir. Mesela işitme kaybı, görmede zayıflama, vaktini oyundan ziyade daha uzun süre uykuda geçirme ve siyah kedilerin tüylerinin grileşmesi gibi sinyaller bize bu konuda fikir verebilir.

Yaşlı kedilerin yavru ve genç yetişkin kedilere oranla daha az aktif olmaları ve metabolizmalarının yavaşlaması sebebiyle obeziteye yakalanma riskleri daha fazladır. Bu faktörler düşünülerek yaşlı kedilerin ihtiyaçlarına göre hazırlanmış mamalar tercih edilmelidir.

Yaşlanma belirtilerini yok etmek mümkün olmasa da onların hayatlarını daha uzun süre aktif sürdürebilmeleri için çok şey yapabiliriz. Normal rutin kontrollerini kediniz 8 yaşına geldiğinde 6 ayda bir yaptırmanız oluşabilecek hastalıkların erken teşhisi açısından büyük önem taşır. Özellikle son yıllarda hayvan sağlığı alanında yaşanan ilerlemeler sayesinde kedilerin aktif yaşam ömrü daha uzundur. Bununla birlikte yine de yaşlı kedi bakımı, beslenmesi ve günlük rutini genç kedilere göre farklı olacaktır ve özellikle dikkat etmeniz gereken noktalar şunlardır:

Kedilerde diş bakımı ve sorunları

İleri yaştaki kedilerde ağız kokusu, diş çürükleri ve diş eti problemlerine çok sık rastlanır. Düzenli olarak diş temizliği yapılmalıdır demek istesem de aslında bazı durumlarda bunu pratikte uygulamanın pek de mümkün olmadığını biliyoruz.

Kedinizin iştahı olmasına rağmen yemek yemiyor ve kilo kaybediyorsa dişlerinde veya ağzında bir problem olma ihtimali yüksektir ve bu gibi durumlar yüzünden kuru mama yemekte zorluk çeker.

Ayrıca, yaşlı kedilerde sık rastlanan diş eti hastalığı ya da diş çürükleri ve kayıpları sebebiyle kuru mama yerine onlara daha yumuşak ve tüketmesi kolay olan yaş mama verebilirsiniz.

Kedilerde böbrek hastalıkları

Ağız kokusu her ne kadar diş çürükleri ile ilişkilendirilmiş olsa da böbrek rahatsızlıklarının habercisi de olabilir. Tüm yaşlı kedileri belli bir dereceye kadar etkilese de böbrek fonksiyonları bariz bir şekilde düşmedikçe ve çok ileri aşamaya gelmedikçe belirtiler görünmez. Semptomlar birçok hastalık belirtisiyle karıştırılabilir ve tespit etmek zor olabilir. Özellikle iştah azalması, artan susuzluk, ağız kokusu, sık idrara çıkma veya hiç idrara çıkamama gibi belirtiler varsa veteriner hekiminizi arayın. Tanısı konduktan sonra hekiminiz böbrek hastalıklarının hızla ilerlemesini önlemeye yardımcı olacak şekilde formüle edilmiş en uygun mamayı tavsiye edecektir. İran ve Ankara kedilerinde böbrek yetmezliği riski daha yüksektir. Böbrek yetmezliği olan kedilerde suda çözünen vitaminlerin eksikliği görülebileceğinden özellikle B vitamini takviyesi gerekebilir.

Tüy yumağı sorunu

Yaşlı kedilerin sindirim sistemi yeterli çalışmadığından tüy yumağı sorununa rastlama riski daha fazladır. Kedinizin dökülen tüyleri yutmaması için düzenli olarak fırçalanması gerekir. Özellikle tüylerinin döküldüğü bahar aylarında daha fazla zaman ve çaba harcamalısınız. Bu sorunu yaşayan kediler iştahları olmasına rağmen sindirim sisteminin tıkanması sonucu az miktarda yemek yerler.

Hekimiz tıkanma sorununu çözecek bir ilaç verecektir fakat geçmeyen durumlarda ameliyat edilmesi gerekebilir.

Tüy yumağı oluşumunu engellemek için özellikle uzun tüylü kedi ırklarında özel olarak formüle edilmiş tüy yumağı kedi maması verebilirsiniz.

Uzamış tırnaklar

Yaşlı kediler daha az ağaçlara tırmanıp daha az aktif olacaklarından tırnakları çok uzayabilir. Tırnakları battaniye gibi kumaşlara takılıyorsa ve kendisini kurtaramıyorsa tırnakları uzamış demektir ve evcil hayvanlara özel tırnak makasıyla çok derine inmemek şartıyla kesilmelidir.

Kedilerde hipertansiyon

Organ yetmezliği oluşan yaşlı kedilerin kan basıncı değerlerinin düzenli olarak kontrol edilmesi gerektiğinin farkında olan hekim sayısı her geçen gün artış göstermektedir. Böbrek yetersizliği sorunu yaşayan her 3 kediden 2’sinde yüksek tansiyon görülmektedir. Yüksek tansiyon hipertansif retinopatiye yol açmakta, retinada yaptığı hasara da hipertansif retinopati denmektedir. Böbrek yetersizliğinde kullanılacak ilaçların yanında sodyum içeriği düşük bir diyet uygulamak da büyük önem taşır.

‘Kediler’  ve ‘Kedi Hastalıkları’ hakkında daha fazla bilgi edinmek ya da kedinizle başka bir ülkeye göç etmekle ilgili yapılması gereken işlemler hakkında bilgi almak için ‘Göçmen Kediler ve Köpekler’ adlı yazıları inceleyebilirsiniz.