Tiroid Hastalıklarında Önemli Vitamin ve Mineraller

Tiroid hastalıklarında görülen belirtiler ile bazı vitamin ve mineraller arasında önemli bir ilişki vardır. Tiroid hormonlarının üretimi ve salgılanmasında vücudun fizyolojik fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için mikro besin ögeleri olarak bilinen ve yaşam boyunca küçük miktarlarda gerekli olan bu vitamin ve mineral seviyelerinin normal değer aralığında olması kritik öneme sahiptir.
Tiroid hastalığı tanısı konan kişiler ilaç tedavisinin yanı sıra vücudun ihtiyaçlarına göre uygun beslenmeye başlamalıdır. Tiroid sorunlarının üstesinden gelebilmenin en önemli unsurlarından bir tanesi de yeterli, dengeli ve sağlıklı beslenmedir. Özellikle bazı besinleri diyetinize eklemeniz ve bunları düzenli olarak tüketmeniz, bazılarını ise azaltmanız ya da hiç tüketmemeniz tiroid sağlığı için önemlidir. Bu sayede tiroid fonksiyonlarının optimum seviyede tutulmasını sağlar.

Tiroid bezi sağlığında iyotun önemi

Tiroid fonksiyonu, T3 ve T4 hormonlarının üretilmesinde kullanılan iyotun varlığına bağlıdır. İyot eksikliği tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de oldukça önemli bir toplum sağlığı sorunudur. Her ne kadar yemek tuzlarına iyot eklenmesi ile vücuda iyot alımı artırılmaya çalışılsa da yine de eksikliğine bağlı tiroid hastalıklarına yaygın bir şekilde rastlamaktayız.

Günümüzde diyetinize ekleyeceğiniz iyot sayesinde yüksek iyot seviyelerine ulaşabilmek oldukça kolaydır. Tiroid hormonlarının üretimi için gerekli olan kaliteli iyot kaynakları kelp, kaya tuzu, derin su balıkları, kaliteli deniz ürünleri, deniz börülcesi, süt ve süt ürünleri, kızılcık ile maydanoz ve ıspanak gibi yeşilliklerdir. Ayrıca adı geçen iyot kaynaklarından kelp, metabolizma hızını artırdığı için kilo vermede yardımcı olabilir.

Son yıllarda ciddi bir şekilde yükselişe geçen ve önemli süper besinler arasında yer alan yonca (alfalfa), arpa ve buğday çimi; yabani mavi-yeşil algler (chlorella ) ve spirulina gibi yiyecekler de hipotiroid hastalarının diyetine ilave edilebilir.

Alfalfa bitkisi süper besin olarak iyi bir iyot kaynağıdır.

Alfalfa (yonca) bitkisi bir süper besin olarak iyi bir iyot kaynağıdır.

Süper besinlerin önemli özelliği vücudumuzda hızla emilebilir olması ve vücuda maksimum konsantrasyonlarda besin maddesi sağlamasıdır. Bu besinler gerekli vitamin, mineral ve yağ yakıcı bileşenlere sahiptir. Endokrin ve metabolik hastalıkların iyileşmesine ve ayrıca kilo kaybına yardımcı olur. İyot bakımından zengin deniz su yosunu metabolizmanın hızlanmasına yardımcı olur.

İyotlu tuz kullanımında dikkat edilmesi gereken noktalar

Vegan beslenmeyi tercih ediyorsanız iyot açısından zengin gıdaları düzenli olarak daha sık yemelisiniz.
Fazla iyot alımı farklı tiroid sorunlarına neden olabilir.
Tuz, yemeklere pişirildikten sonra eklenmelidir.
Erken yaşlardan itibaren iyot kullanımı guatr oluşmasını önler ve tiroid riskini azaltır.
Hipertiroidi olan bireyler iyotsuz tuz kullanmalıdır.

Tiroid bezi sağlığı için gerekli vitaminler

C vitamini

Hem hipotiroidili hem de hipertiroidili olan bireylerde doğrudan ya da dolaylı olarak vücutta oksidatif stres artar.

Çok iyi bir antioksidan olması ve oksidatif stresle mücadele etmede önemli bir rolü olması açısından bu hastalarda yeterli miktarda C vitamini tüketimi en iyi savunmayı sağlayacaktır.

Limon, greyfurt, portakal, biber, yaban mersini, maydanoz, semizotu, frenk üzümü, çilek ve kivi gibi C vitamininden zengin sebze ve meyveleri tüketmek tiroid bezi sağlığı açısından önemlidir.

antioksidan içeren yiyecekler c vitamini

B vitaminleri

B2, B6 ve B12 vitaminleri tiroid bezi fonksiyonlarında önemli rol oynar. Tiroid hastalarında B vitaminlerinin eksikliği görüldüğü için bu vitaminlerin ağırlıklı olduğu gıdalarla beslenmek tiroid hastalığına bağlı semptomları azaltabilir.

B2 vitamini (Riboflavin)

B2 vitamini tiroid fonksiyonun etkin çalışmasında ve tiroid enziminin regülasyonunda önemli rol oynar. B2 vitamini eksikliği tiroid fonksiyonlarını baskılayarak T4 tiroid hormonunun üretimini olumsuz yönde etkiler.

B6 vitamini

Tiroid bezi, iyodu kullanarak tiroid hormonlarını üretebilmek için B6 vitaminine ihtiyaç duyar. Hipotiroidili hastaların semptomları B6 varlığında daha hafifler. Bu vitamin, bireylerin ruh sağlığını güçlendirerek onların enerjik, aktif ve güçlü olmaları için bir denge sağlar. Aniden fazla miktarda alınan B6 vitamini hipertiroidi semptomlarına yol açar.

B12 vitamini (Kobalamin)

Hipotiroidi belirtileri özellikle haşimoto hastalığı ile B12 vitamini eksikliğine bağlı gelişen semptomlar çok benzer. B12 eksikliğinde yorgunluk, güçsüzlük ve depresyon gibi hipotiroidi belirtileri daha da artar. Hipotiroidili hastalarda B12 ihtiyacı artar.

Besinlerle alımını artırmak için tavuk, hindi, balık, yer fıstığı, muz, süt, yumurta, peynir, ıspanak, mantar, yoğurt gibi B vitamini açısından zengin gıdalara yönelebilirsiniz.

A vitamini

A vitamini kan dolaşımındaki tiroid hormonlarının hücre içine alınmasında ve T4 hormonunu metabolik açıdan daha etkili ve aktif hali olan T3’e dönüştürmede yardımcı olur. Tiroid bezi tarafından iyot alımına yardımcı olur. Oksidatif stresi azaltarak tiroid sağlığında rol alır.

Ayrıca, tiroid hormonları da beta-karoteni A vitaminine dönüştürmede rol alır.Bu nedenle hipotiroidi hastalarında A vitamini eksikliği görülmesi yaygındır.

Hayvansal gıdalardan alınan en zengin A vitamini (retinol) kaynakları hindi ciğeri, somon, balık yağı, yumurta sarısı, süt, tereyağı, peynir ve karaciğerdir.

Bitkisel kaynaklardan ise vücuda A vitamininin ön maddesi olan beta-karoten (provitamin A) alınır ve vücutta A vitaminine dönüşür. En iyi A vitamini kaynakları haşlanmış havuç, tatlı patates, kış kabağı, ıspanak, şeftali, kayısı, portakal, mandalina, limon, kavun ve mangodur.

D vitamini

D vitamini ve tiroid sağlığı arasında doğrudan ilişki olmasına rağmen bu vitamin hormon üretiminden ziyade farklı yollarla tiroid fonksiyonunun iyi çalışması için gereklidir. Özellikle D vitamini seviyelerinin vücutta yetersiz olduğu durumlarda hipotiroidi olur. D vitamini T3 hormonunun hücreleri aktifleştirmesi üzerinde rol oynar ve metabolizmayı hızlandırıp enerjiyi yükseltir.

D vitamini en çok somon ve sardalya gibi yağlı balıklar, yumurta sarısı, karaciğer, süt ve mantar gibi kaynaklarda bulunur.

E vitamini

E vitamini çok kuvvetli antioksidanlardan biri olduğu için tiroid hastalarında görülen oksidatif stresi azaltır ve bu sayede vücudu oksidatif stresten kaynaklanan hasara karşı korur. Tiroid bezi sağlığında da inanılmaz bir güce sahiptir.

Çiğ badem, somon, tereyağı, yağlı tohumlar ve bunlardan elde edilen yağlar, bitkisel yağlar (zeytin, ayçiçek ve fındık), avokado, pazı, ıspanak gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler E vitamini bakımından zengin kaynaklardır.

K vitamini

K vitamini ve tiroid arasında ilginç bir ilişki vardır. Tiroid hormonları K vitaminine bağlı kan pıhtılaşması sürecine etki eder ve tiroid hormonlarının az salgılandığı durumlarda kanın pıhtılaşması üzerinde negatif etkisi vardır. Hipotiroidi hastalarında kanama riski fazla iken hipertiroidi hastalarında tromboz riski yüksektir.

K vitamini yeşil yapraklı sebzeler, horozibiği (amaranth) yaprakları, karahindiba, bitkisel yağlar, sığır eti, tereyağı ve peynir, yumurta ve turşu, kefir, yoğurt, kımız, ayran ve kombu çayı gibi bazı fermente gıdalarda bulunur.

Tiroid bezi sağlığı için gerekli mineraller

Selenyum

Selenyum immun sistemin iyi bir şekilde çalışması için gerekli olan temel minerallerden biri olmasi nedeniyle tiroid hastalıklarını önlemede oldukça önemli rol oynar. Tiroid hormon metabolizmasının düzgün çalışması için temel mineraldir. T4 hormonu selenyum bağımlı enzim tarafından kan dolaşımında ve hücre içinde biyolojik olarak aktif olan T3 hormonuna dönüşür. Özellikle haşimato tiroiditi gibi hastalıklarda selenyum eksikliği daha fazla görülür.

Ayrıca, çok kuvvetli antioksidan özelliği olan selenyum vücudu oksidatif hasarlardan koruyan pek çok metabolik faaliyette de rol oynamaktadır.

Deniz ürünleri, kereviz, brezilya fındığı, et, sardalya, hindi, tavuk, susam, ayçekirdeği, soğan, sarımsak, kuru fasulye, mercimek, kaju, mantar, ıspanak, kuzu ciğeri ve yumurta selenyum bakımından zengin besinler arasında sıralanabilir.

Çinko

Çinko tiroid hormonunun sentezinde görev alır. T4 hormonunun esas hormon olan T3’e dönüşümünde rol oynayan deiyodinaz enziminin yapısında bulunur.

Çinko bakımından zengin besin kaynakları arasında yumurta, yabani somon balığı, kabuklu deniz ürünleri, süt ve süt ürünleri, sığır eti, chia ve susam tohumu, bulgur, karaciğer, kuru baklagiller ve arı poleni bulunur. Çinko emilimi hayvansal kaynaklı gıdalarda daha fazladır.

Demir

Besinlerle vücuda yeterince alınmadığında demir eksikliğine bağlı olarak hücre, doku ve organlara taşınan oksijen miktarında azalma meydana gelir. Demir eksikligi T4 ve T3 seviyelerini düşürerek tiroid hormon metabolizmasını olumsuz yönde etkiler ve T4’ü T3’e dönüştüren enzimi baskılar.

Beslenme ile demir alımını artırmak için karaciğer, kırmızı et, tavuk, hindi, nohut, kinoa barbunya, ıspanak, kuru kayisi, balık, yumurta gibi yiyeceklere yönelebilirsiniz.

Ayrıca, bütün bu saydığımız vitamin ve minerallere ilave olarak tirozin ve Omega-3 yağ asitleri de tiroid fonksiyonu ve hormon üretiminde büyük önem teşkil eder.

Omega-3 yağ asitleri

Omega-3 yağ asitleri bakımından zengin somon, sardalya, uskumru, semizotu, ıspanak, ceviz, keten tohumu ve chia tohumu gibi yiyecekleri tüketmek alışkanlıklar arasında olmalıdır. Günümüzde çoğunlukla Omega-3 yağ asitlerini Omega-6 yağ asitlerine oranla daha az tüketiyoruz. Bu dengesizlikte tiroid fonksiyonları ve hormon salgıları azaldığından zihin sağlığı da olumsuz yönde etkilenir. Tiroidi düzenleyici etkisiden dolayı haftada en az iki kez balık tüketmek faydalı olacaktır.

Tirozin

Tirozin, T3 ve T4 hormonlarının üretiminde çok önemli görevi olan bir amino asit çeşididir. Besin takviyesi olarak alınabileceği gibi süt ürünleri, et, hindi eti, balık, yumurta, yulaf, avokado, susam ve kabak çekirdeği gibi tirozin bakımından zengin besinler tüketilebilir.

Tiroid hastalığı tanısı konan bireylerin yaşamları boyunca optimum fayda sağlayabilmeleri için tedavilerine uzman bir endokrinolog ve beslenme uzmanı eşliğinde devam etmeleri tavsiye edilir. Uzman diyetisyenler kişiye özel günlük yağ, protein, karbonhidrat, vitamin, mineral ve lif açısından zengin, yeterli ve dengeli beslenme programı hazırlamalıdır. Diyet planı yaş, cinsiyet, ilaç kullanımı, çeşitli tiroid hastalıkları ile buna eşlik eden diğer hastalıkların varlığına göre kişiden kişiye farklılık gösteren parametreler göz önünde bulundurularak hazırlanmalı.

Tiroid hastaları şayet vitamin ve mineral ihtiyaçlarını sadece günlük diyetlerinden temin edemiyorlarsa, doktorlarına danışarak, kaliteli içeriğe sahip gıda takviyeleri kullanabilirler.

Daha fazla bilgi edinmek için Tiroid Bezi Hastalıkları Hakkında Bilinmesi Gerekenler adlı yazımızı okuyabilirsiniz.

Sağlıklı günler dileriz!